Η εφηβεία είναι μία περίοδος έντονων αλλαγών και μεταμορφώσεων. Είναι το στάδιο κατά το οποίο οι έφηβοι αρχίζουν να διαμορφώνουν την ταυτότητά τους, να δοκιμάζουν όρια, να ανεξαρτητοποιούνται από την οικογένεια και να εξερευνούν τις σχέσεις τους με τον εαυτό και τους άλλους. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις ορμονικές και σωματικές μεταβολές που συντελούνται, κάνουν την εφηβεία μια ευάλωτη και ταυτόχρονα καθοριστική περίοδο για τη μελλοντική ψυχική υγεία ενός ατόμου.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) αποτελεί μια ιδιαίτερα αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Είναι δομημένη, βραχεία και επικεντρώνεται στο «εδώ και τώρα», βοηθώντας τον/την έφηβο να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο οι σκέψεις του επηρεάζουν τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μαθαίνει να παρατηρεί τις αυτόματες σκέψεις του, να εντοπίζει μοτίβα που δεν τον εξυπηρετούν και να αναπτύσσει νέους, πιο βοηθητικούς τρόπους σκέψης και δράσης.
Οι έφηβοι που ζητούν υποστήριξη ή παραπέμπονται από τους γονείς τους παρουσιάζουν συχνά κοινά θέματα, όπως το έντονο άγχος για τις σχολικές επιδόσεις ή την κοινωνική αποδοχή, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αμφισβήτηση του εαυτού, η απομόνωση, η καταθλιπτική διάθεση, οι δυσκολίες στη ρύθμιση του θυμού ή η κοινωνική αναστολή. Πολλές φορές, αυτά τα θέματα δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά ή αποδίδονται αποκλειστικά στην “εφηβική φάση”, με αποτέλεσμα να παραμένουν χωρίς επεξεργασία. Όμως, όταν αναγνωριστούν έγκαιρα και υποστηριχθούν θεραπευτικά, μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για βαθύτερη κατανόηση του εαυτού και ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.
Στη θεραπευτική διαδικασία, ο/η έφηβος ενθαρρύνεται να καταγράψει τις σκέψεις του, να επεξεργαστεί τις γνωσιακές του πεποιθήσεις και να εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης των καταστάσεων που τον δυσκολεύουν. Εστιάζουμε στον εντοπισμό γνωσιακών στρεβλώσεων, όπως η καταστροφολογία, η σκέψη «όλα ή τίποτα» ή η υπεργενίκευση, και μαθαίνουμε πώς να τις αμφισβητούμε με ρεαλισμό και κατανόηση. Ταυτόχρονα, καλλιεργούνται δεξιότητες συναισθηματικής ρύθμισης, όπως τεχνικές χαλάρωσης, ασκήσεις ενσυνειδητότητας και εργαλεία για την ενίσχυση της αυτοπαρατήρησης και του αυτοελέγχου.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της CBT είναι η ενεργός συμμετοχή του θεραπευόμενου. Στην περίπτωση των εφήβων, αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται πρώτα να νιώσουν ότι ο θεραπευτικός χώρος είναι ασφαλής, αποδοτικός και χωρίς κριτική. Η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ εφήβου και θεραπευτή είναι θεμέλιο για την επιτυχία της θεραπείας. Όταν δημιουργηθεί αυτή η βάση, οι περισσότεροι έφηβοι ανταποκρίνονται θετικά, μαθαίνουν να μιλούν ανοιχτά για τις δυσκολίες τους και, το σημαντικότερο, αρχίζουν να αποκτούν επίγνωση των εσωτερικών τους διαδικασιών.
Από τη δική μου εμπειρία, η CBT δεν προσφέρει μόνο βοήθεια για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων της παρούσας περιόδου, αλλά εξοπλίζει τον έφηβο με τρόπους σκέψης και διαχείρισης που θα τον συνοδεύουν και στην ενήλικη ζωή του. Είναι μια επένδυση στον ψυχικό του εξοπλισμό, που έχει θετικό αποτύπωμα μακροπρόθεσμα.
Αν είστε γονέας και παρατηρείτε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται, είτε συναισθηματικά είτε συμπεριφορικά, μην διστάσετε να αναζητήσετε επαγγελματική στήριξη. Η ψυχοθεραπεία στην εφηβεία δεν είναι ένδειξη “προβλήματος” αλλά πράξη φροντίδας, ενδυνάμωσης και πρόληψης. Ένας έφηβος που μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να κατανοεί τον εαυτό του, είναι ένας αυριανός ενήλικας με περισσότερη αυτογνωσία, σταθερότητα και συναισθηματική ελευθερία.
Αν θέλετε να συζητήσουμε πώς μπορεί να βοηθηθεί το παιδί σας μέσα από τη γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, είμαι διαθέσιμη να σας ακούσω και να απαντήσω σε κάθε ερώτησή σας.