Η συνύπαρξη με μια χρόνια ασθένεια είναι από μόνη της μια διαρκής ψυχολογική πρόκληση. Όταν το σώμα βιώνει πόνο, κόπωση ή άλλα σωματικά συμπτώματα σε σταθερή ή επαναλαμβανόμενη βάση, επηρεάζεται βαθιά όχι μόνο η φυσική λειτουργικότητα του ατόμου, αλλά και η ψυχική του ισορροπία. Πολλοί άνθρωποι που ζουν με χρόνιες παθήσεις έρχονται αντιμέτωποι με συναισθήματα απογοήτευσης, άγχους, απώλειας ελέγχου, φόβου για το μέλλον ή ακόμη και καταθλιπτικής διάθεσης.
Ως ψυχολόγος με ειδίκευση στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), έχω δει στην πράξη πόσο ουσιαστική μπορεί να είναι αυτή η προσέγγιση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ανθρώπων που ζουν με χρόνιες ασθένειες. Η CBT δεν στοχεύει στην “εξάλειψη” της πάθησης ή των συμπτωμάτων, αλλά στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές μας σχετίζονται με την εμπειρία του σωματικού πόνου και του περιορισμού. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, το άτομο ενισχύεται ώστε να διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά τις ψυχικές και πρακτικές συνέπειες της ασθένειας.
Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε είναι η ερμηνεία του πόνου. Συχνά, ο τρόπος που σκεφτόμαστε για τον πόνο μπορεί να εντείνει την έντασή του. Για παράδειγμα, σκέψεις όπως «Δεν αντέχω άλλο», «Θα επιδεινωθεί», ή «Δεν υπάρχει καμία λύση» μπορεί να ενισχύουν το αίσθημα αδυναμίας και να επιβαρύνουν ψυχολογικά τον άνθρωπο που ήδη βρίσκεται σε δύσκολη σωματική κατάσταση. Στην CBT, δουλεύουμε με στόχο την αναγνώριση αυτών των σκέψεων, την κατανόηση του τρόπου που επηρεάζουν τη διάθεση και τη λειτουργικότητα και τη σταδιακή αναδόμησή τους μέσα από μια πιο ρεαλιστική, συμπονετική και ενδυναμωτική προοπτική.
Παράλληλα, εστιάζουμε στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας. Πολλές χρόνιες καταστάσεις οδηγούν σε απόσυρση από δραστηριότητες, απώλεια ρόλων ή ενασχολήσεων που κάποτε έδιναν νόημα και ικανοποίηση. Στο θεραπευτικό πλαίσιο, βοηθώ τους ανθρώπους να εντοπίσουν μικρούς, ρεαλιστικούς στόχους, να ξαναβρούν τη σύνδεση με ό,τι τους δίνει αξία και νόημα και να μάθουν πώς να διαχειρίζονται την ενέργειά τους με έναν λειτουργικό και ευγενικό προς το σώμα τρόπο.
Η CBT παρέχει επίσης εργαλεία διαχείρισης του άγχους που συνοδεύει τις σωματικές δυσκολίες. Τεχνικές όπως η χαλάρωση, η ενσυνειδητότητα (mindfulness), οι ασκήσεις αναπνοής και η παρατήρηση των σκέψεων από απόσταση (γνωστική αποστασιοποίηση) βοηθούν στην αποφόρτιση και ενίσχυση της εσωτερικής σταθερότητας. Σταδιακά, το άτομο μαθαίνει ότι μπορεί να έχει επιλογές, ακόμα κι όταν η ασθένεια δεν αλλάζει. Μπορεί να μάθει να σχετίζεται διαφορετικά με τον πόνο, να διαχειρίζεται τις “κακές” μέρες με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και να ξαναχτίσει σταδιακά την αίσθηση αυτονομίας και νοήματος.
Ένα ακόμη στοιχείο που συχνά δουλεύουμε είναι η σχέση με τον εαυτό. Η χρόνια ασθένεια μπορεί να αλλάξει το πώς βλέπει κάποιος το σώμα του, την ταυτότητά του, τις δυνατότητές του. Δεν είναι σπάνιο να εμφανιστεί ενοχή, ντροπή, απογοήτευση ή ακόμη και αποστροφή προς το ίδιο το σώμα. Στη θεραπεία, δημιουργούμε έναν χώρο αποδοχής όπου το άτομο μπορεί να εκφράσει και να επεξεργαστεί αυτά τα συναισθήματα, να ξανασυστήσει τον εαυτό του όχι μέσα από την απώλεια, αλλά μέσα από την εξέλιξη και τη φροντίδα.
Η συνεργασία με γιατρούς, φυσικοθεραπευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας είναι επίσης σημαντική, ώστε η ψυχολογική υποστήριξη να είναι ολοκληρωμένη και συντονισμένη με τη σωματική φροντίδα. Η CBT δεν υποκαθιστά την ιατρική φροντίδα, αλλά τη συμπληρώνει, ενισχύοντας τη συμμόρφωση στη θεραπεία και βοηθώντας το άτομο να γίνει ενεργός συμμετέχων στη διαδικασία αποκατάστασης και προσαρμογής.
Αν ζείτε με χρόνια σωματικά συμπτώματα ή αντιμετωπίζετε μια διάγνωση που σας έχει αλλάξει τη ζωή, αξίζει να γνωρίζετε ότι δεν είστε μόνοι/ες. Υπάρχουν τρόποι να αποκτήσετε ξανά επαφή με τη ζωή, τον εαυτό σας και τις δυνατότητές σας, ακόμη και μέσα στις δυσκολίες. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει ένα σταθερό στήριγμα, ένας χώρος κατανόησης και ενδυνάμωσης.
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία και πώς μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της χρόνιας ασθένειας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου. Είμαι εδώ για να σας στηρίξω με σεβασμό, γνώση και ενσυναίσθηση, στον δικό σας ρυθμό και σύμφωνα με τις ανάγκες σας.